บ้านม่วงเตี้ย ตำบลม่วงเตี้ย อำเภอแม่ลาน จังหวัดปัตตานี ประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม และมีชุมชนไทยพุทธอาศัยอยู่ด้วยเช่นกัน โรงเรียนบ้านม่วงเตี้ย อยู่ในเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปัตตานีเขต 2 เป็น โรงเรียนประจำตำบล ที่มีการเรียนการสอนตั้งแต่ชั้นอนุบาล จนถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 นักเรียนนอกจากจะเรียนหนังสือตามหลักสูตรการศึกษาภาคปกติแล้ว ทางโรงเรียนยังมีนโยบายส่งเสริมให้ทำกิจกรรมนอกเวลาเรียนในรูปแบบโครงงาน เพื่อให้นักเรียนเรียนรู้เรื่องการมีส่วนร่วมและการบริหารจัดการด้วยตัวเอง และต่อยอดสู่กิจกรรมจิตอาสา เพื่อเป็นการส่งเสริมทางด้านคุณธรรม จริยธรรม ให้นักเรียนเรียนรู้การอยู่ร่วมกันในสังคม และรู้จักที่จะแบ่งปันสิ่งดีๆ ให้กับผู้อื่น อันได้แก่ โครงการหารายได้ระหว่างเรียนสำหรับเด็กนักเรียน และโครงการเวลาว่าง สร้างฝันแบ่งปันความสุข ความเหน็ดเหนื่อยที่ภาคภูมิใจ โครงการหารายได้ระหว่างเรียนสำหรับเด็กนักเรียน        โครงการหารายได้ระหว่างเรียนสำหรับเด็กนักเรียน มีวัตถุประสงค์เพื่อช่วยเหลือและบรรเทาความเดือดร้อนให้ครอบครัวของนักเรียน ที่ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ความไม่สงบ ที่เกิดขึ้นในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ และเด็กนักเรียนที่กำพร้าพ่อ-แม่ เป็นกิจกรรมที่เล็งเห็นถึงความสำคัญ ในความเป็นอยู่ของเด็กนักเรียนและครอบครัว ซึ่งในแต่ละครอบครัวจะมีสมาชิกเยอะ บางคนมีลูกถึง 10 คน หลายครอบครัวมีปัญหาการหย่าร้าง การเป็นกำพร้าก็มีมาก บางคนอยู่กับปู่ย่า ตายาย พ่อแม่ต้องไปทำมาหากินนอกพื้นที่ โครงการหารายได้ระหว่างเรียน ได้รับการริเริ่มขึ้น ตั้งแต่ปี พ.ศ.2550 มาจนถึงทุกวันนี้ ดำเนินการมาเป็นเวลา 10 ปีแล้ว ส่งต่อความรู้จากรุ่นสู่รุ่น  นักเรียนที่เข้าร่วมโครงการ จะได้เรียนรู้กิจกรรมทุกประเภท ได้แก่ การทำดอกไม้ประดิษฐ์จากผ้าใยบัว การนำเศษผ้ามาทำตุ๊กตาการบูร การทำผ้าบาติก และการทำขนมจากผลผลิตในชุมชน อย่างผลฟักข้าว ที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ สามารถทำขนมโดนัท ทองม้วน หรือแม้แต่ไอศกรีม โดยคุณครูจะพาเด็กๆ ไปศึกษาจากกลุ่มแม่บ้าน นำมาถ่ายทอดรุ่นต่อรุ่น โดยรุ่นพี่จะสอนรุ่นน้องให้ทำโดนัทก่อน แล้วไปทำดอกไม้ แล้วถึงได้หัดทำผ้าบาติก

      ในส่วนของผลิตภัณฑ์ขนมชนิดต่างๆ จะทำเพื่อจำหน่ายในโรงเรียนและร้านค้าชุมชน และมีรับออเดอร์เวลามีงานในหมู่บ้าน ส่วนดอกไม้ประดิษฐ์จากผ้าใยบัว มีลูกค้าหลักที่สนับสนุน คือ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปัตตานีเขต 2 จะสั่งช่อดอกไม้ และตุ๊กตาการบูร โดยกิจกรรมทั้งหมดทางโรงเรียนจะสนับสนุนงบประมาณ โดยมอบรายได้ผลกำไรให้กับนักเรียน การที่เด็กๆ ที่อยู่ในวัยเรียนสามารถหารายได้เสริม ทำให้รู้สึกดีใจและมีความภาคภูมิใจ และได้เรียนรู้คุณค่าของเงินที่หามาได้จากน้ำพักน้ำแรงของตนเอง ซึ่งต้องอาศัยความรับผิดชอบ ใช้เวลาว่างมาเรียนรู้ และฝึกหัดวิชาชีพเหล่านี้ โดยไม่ให้กระทบต่อการเรียนด้วย เด็กๆ จะมีตารางการทำงาน โดยตอนเช้าก่อนเข้าเรียน จะมาเตรียมของ พอพักกลางวัน ก็รีบมาจำหน่ายขนมโดนัท หวานเย็นในช่วงพักกลางวันที่สหกรณ์ ในส่วนของดอกไม้ผ้าใยบัว ตุ๊กตาการบูร งานประดิษฐ์ จะไปจำหน่ายเวลามีงานนิทรรศการ หรือทำส่งช่อดอกไม้จากผ้าใยบัวให้กับ สพป.ปัตตานี เขต 2

      ผลสัมฤทธิ์ของโครงการ คือ ทำให้เด็กที่ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ความไม่สงบ มีโอกาสได้เรียนหนังสือโดยไม่ต้องลาออกกลางคัน และเป็นการสร้างคน ให้มีทัศนคติที่ดี ในการหาเลี้ยงชีพอย่างสุจริต รายได้แม้เพียงเล็กน้อย เป็นสิ่งที่สร้างกำลังใจให้ต่อสู้กับอุปสรรคที่จะเกิดขึ้นในอนาคต และปูพื้นฐานในการประกอบอาชีพ โดยการใช้เวลาว่างนอกเวลาเรียน แม้เหน็ดเหนื่อย แต่ก็เป็นความเหน็ดเหนื่อยที่มีความสุข และสนุกกับการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ที่ไม่สามารถหาได้จากที่อื่น นักเรียนจะมีความรับผิดชอบ ขยัน อดทน กินข้าวเที่ยงแล้ว ต้องรีบมาช่วยกันเตรียมการทำงานร่วมกัน แบ่งงานกันทำในกลุ่ม ใช้จ่ายอะไร ขายได้เท่าไหร่ก็ทำบัญชีกันเอง ศิษย์เก่าบางคนได้ยึดความรู้เป็นอาชีพ ทำขนมขาย เวลาโรงเรียนมีกิจกรรมอะไรก็มาช่วย ต่อยอดสู่การแบ่งปันความสุข
      โครงการเวลาว่าง สร้างฝัน แบ่งปันความสุข ส่งเสริมให้เด็กๆ มีหัวใจจิตอาสา มีคุณธรรม รู้จักการแบ่งปันสิ่งของและความสุขให้กับผู้ด้อยโอกาส เพื่อร่วมสร้างความสุขให้กับคนในชุมชน โดยสนับสนุนให้เด็กๆ ทำกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ นอกเวลาเรียน เนื่องจากในพื้นที่ตำบลม่วงเตี้ยไม่ได้มีแค่เพียงเด็กๆ เท่านั้นที่ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ความไม่สงบ หลายครอบครัวเสียผู้นำ บางครอบครัวเหลือแค่ผู้สูงอายุ เพราะลูกหลานหนุ่มสาววัยทำงานต้องออกไปทำงานไกลบ้าน โรงเรียนบ้านม่วงเตี้ย เปรียบเสมือนศูนย์กลางของชุมชน ที่จะต้องดูแลเด็กนักเรียนและครอบครัวให้มีความสุขเสมือนคนในครอบครัว

      กิจกรรมในโครงการเวลาว่าง สร้างฝัน แบ่งปันความสุข นี้มีเป้าหมายในการลดจำนวนขยะ ในโรงเรียนและในชุมชน จะเห็นกล่องนม กระป๋องเครื่องดื่มเกลื่อนกลาด เมื่อนำมาแปรรูปก็ได้มูลค่าและมีประโยชน์ในการเรียนรู้ของนักเรียน ซึ่งช่วยลดขยะ รักษาสิ่งแวดล้อม เมื่อได้ชิ้นงานมาแล้ว ก็นำไปจำหน่ายและซื้อของอุปโภคบริโภคไปมอบให้ผู้สูงอายุในชุมชน กล่องนมที่ใช้แล้ว ถูกนำมาดัดแปลงเป็นหมวก เสื้อผ้า กระเป๋า และกล่องใส่ของ ทำให้มีคนสนใจอยากได้ ทางโรงเรียนจึงต้องมีการออกไปฝึกสอนให้กับคนในชุมชน ให้สามารถนำกล่องต่างๆ มาประดิษฐ์เป็นของใช้ได้ การฝึกนักเรียนให้รู้จักแยกขยะและนำวัสดุเหลือใช้มาประดิษฐ์เป็นสิ่งของที่มีค่า และส่งมอบให้ผู้อื่น นอกจากเป็นการฝึกให้รู้จักคุณค่าของสิ่งเหลือใช้และเป็นการฝึกหัวใจแห่งการแบ่งปันอันเป็นพื้นฐานสำคัญในการสร้างสังคมสันติสุข ผู้สูงอายุและผู้ป่วยที่นักเรียนไปเยี่ยมจะได้รับของขวัญ เป็นของกินของใช้ที่นักเรียนทำขึ้นเอง บรรจุอาหารจากกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียง ไม่ว่าจะเป็นไข่ไก่ เห็ด และของใช้ที่จำเป็น โดยนำเงินที่ได้จากการจำหน่ายผลิตภัณฑ์จากกล่องนมไปซื้อของในส่วนนี้ และนำไปมอบให้ผู้สูงอายุในชุมชนและผู้ป่วยที่โรงพยาบาลแม่ลาน  สร้างรอยยิ้มและความสุขให้พวกเขาเหล่านั้น

      โครงการหารายได้ระหว่างเรียนสำหรับเด็กนักเรียน และโครงการเวลาว่าง สร้างฝัน แบ่งปันความสุข จึงเป็นสองโครงการดี ที่เกิดขึ้นที่โรงเรียนบ้านม่วงเตี้ย อ.แม่ลาน จ.ปัตตานี  ซึ่งบริบทอาจจะต่างกับโรงเรียนในเมืองที่แข่งขันกันด้านวิชาการ แต่โรงเรียนในชนบท เป็นโรงเรียนขยายโอกาส นักเรียนมีฐานะยากจน ห่างไกลความเจริญ มีความไม่พร้อมทางเศรษฐกิจ ความไม่พร้อมทางด้านครอบครัว นักเรียนไม่สามารถไปเรียนในโรงเรียนที่มีความพร้อมในเมืองได้ เมื่อจบ ม.3 แล้ว ส่วนใหญ่ไม่ค่อยมีโอกาสไปต่อในระดับที่สูงขึ้น ครูจึงเน้นเรื่องคุณธรรม จริยธรรมพื้นฐาน อดทน เสียสละ การอยู่ร่วมกัน การยอมรับความคิดเห็นในกลุ่ม มีความเสียสละและมีจิตอาสา และการฝึกอาชีพ นอกจากจะทำให้เด็กๆ ได้หารายได้พิเศษสำหรับตัวเองแล้ว ยังฝึกให้มีพื้นฐานในการประกอบวิชาชีพได้อนาคต และทำให้มีหัวใจจิตอาสา ฝึกการเสียสละ แบ่งปัน และสร้างความผูกพันระหว่างรุ่นพี่ รุ่นน้อง คุณครู ผู้ปกครอง และคนในชุมชน ทำให้ทุกฝ่ายอยู่ร่วมกัน ดูแลกันเปรียบเสมือนครอบครัวเดียวกัน โดยมีครูเป็นแสงสว่างนำทางให้กับนักเรียน ปูพื้นฐานการคิดและการใช้ชีวิตในอนาคตอย่างเป็นระบบ ผ่านรูปแบบการทำโครงงานที่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้จริง ซึ่งโครงการเหล่านี้ จะถูกนำมาต่อยอดและสร้างความสุขให้กับคนในสังคมอีกทอดหนึ่งเสมอ เด็กโรงเรียนบ้านม่วงเตี้ยในวันนี้ ย่อมเติบโตเป็นคนดีของสังคมและประเทศชาติต่อไปอย่างแน่นอน